Ξεπούλημα ή επενδύσεις;

Ο Αποκόρωνας πουλήθηκε, σειρά έχει η Κίσαμος Οι τόποι των παππούδων μας… Η γη των προγόνων μας. Έτσι λέμε ακόμα. Όμως σε λίγα χρόνια μάλλον θα λέμε: «Αυτοί ήταν οι τόποι των παππούδων μας… Και αυτή η γη των προγόνων μας». Είναι γεγονός πως πλέον είμαστε πολίτες μιας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. Και η χώρα μας πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα σύνορα καταργούνται. Και η αγορά γης επιτρέπεται για όλους. Σχεδόν… Στην Κρήτη και ειδικότερα στα Χανιά, αυτό το νέο «καθεστώς» σε αρκετές περιοχές είναι πραγματικότητα. Η αγορά γης και περιουσιών γενικότερα από αλλοδαπούς πολίτες είναι γεγονός. Γεγονός με πολλές προεκτάσεις που είναι δύσκολο να προσδιοριστούν και σίγουρα οι συνέπειες είναι άγνωστες ακόμα. Η περιοχή του Αποκόρωνα, το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο Αποκόρονας Συγκεκριμένα ο σύλλογος Αρχιτεκτόνων Χανίων, σε ημερίδα που είχε πραγματοποιηθεί στις 8/10/2004 στο ίδρυμα Αγία Σοφία, είχε επισημάνει τα εξής: «Τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιαστεί μια νέα πραγματικότητα επέμβασης στο δομημένο περιβάλλον, στην ύπαιθρο του Νομού μας, αλλά κυρίως στον Αποκόρωνα, στους οικισμούς και στην εκτός σχεδίου δόμηση. Κατακερματισμός της υπαίθρου, πολλά όμοια άκριτα τυποποιημένα κτίρια, και καταστρατήγηση του νόμου περί διάσπασης όγκων στην εκτός σχεδίου δόμηση. Μέσα στα πλαίσια της ανάπτυξης και σαν αποτέλεσμα του τουριστικού προσανατολισμού της οικονομίας του τόπου, όπως ήταν φυσικό, έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για την απόκτηση ιδιωτικής κατοικίας από άλλους Ευρωπαίους. Την ικανοποίηση του αιτήματος έχουν αναλάβει τοπικά, νέα ως επί το πλείστον, κατασκευαστικά σχήματα. Οι μελέτες που μέχρι σήμερα έχουν πέσει στην αντίληψή μας, δεν ανταποκρίνονται στην ποικιλομορφία του τοπίου, στην παραδοσιακή δομή των οικισμών μας, τη γνησιότητα των υλικών δόμησης και την προστασία των μακρόχρονων αρχιτεκτονικών αξιών που παραλάβαμε». Η αρχιτέκτονας κυρία Αιμιλία Κλάδου παραχώρησε στην News Pepper στοιχεία που περιγράφουν χαρακτηριστικά αυτή τη νέα πραγματικότητα για τον Αποκόρωνα. «Σήμερα στους Δήμους του Αποκόρωνα, χάρη στην ελκυστικότητα των περιοχών και στην εύκολη προσπελασιμότητα, έχει εμφανιστεί ζήτηση γης, η οποία ευνοείται από τις νομισματικές και εισοδηματικές διαφορές και η οποία αποκτά προσφορά από τις περιουσίες των ντόπιων, ισχυρότατο κίνητρο για μεταβιβάσεις εδαφών σε μεγαλύτερη κλίμακα. Η δεύτερη κατοικία, η παραθεριστική κατοικία, χρησιμοποιείται στους οικισμούς για την εξυπηρέτηση και αλλοδαπών κατοίκων, συνήθως τρίτης ηλικίας, για παραμονή το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Σημαντικός αριθμός κατοικιών αποτελεί ήδη και ιδιοκτησία τους, ενώ παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα η ζήτηση αγοράς νέων ετοίμων προς κατοίκηση ή παλαιών προς επισκευή. Τα σκήπτρα της οικοδομικής δραστηριότητας, παράλληλα με την πώληση ακινήτων σε αλλοδαπούς, σε απόσταση ακόμη από τους άλλους Δήμους, κατέχει ο Δήμος Βάμου. Ο Δήμος Βάμου συγκεντρώνει επιφάνεια 551, 75 εκτάρια οικιστικούς υποδοχείς, ποσοστό 34, 9% της ενότητας, από τους οποίους 27 μόνο εκτάρια στην Αλμυρίδα είναι πολεοδομημένα. Οι υπόλοιποι αφορούν τους οροθετημένους προ εικοσαετίας οικισμούς με τα δεδομένα της εποχής, δηλ. όπως στον οικισμό του Βάμου, (17) παλαιός πυρήνας, διάσπαρτο εντός ορίων, ζώνη 500 μ. Αλλά και η εκτός σχεδίου δόμηση κινείται με επικίνδυνα αυξητικές τάσεις και ιδιαίτερα στο Δήμο του Βάμου. Από στοιχεία της Δ/νσης Δασών για το Δήμο προκύπτει ότι το 2000 χορηγήθηκαν 40 εγκρίσεις για εκτός σχεδίου δόμηση, το 2001 82, το 2002 145, το 2003 116 και το 2004 56 μέχρι σήμερα και ας ελπίσουμε να παραμείνουμε εκεί, παρά το γεγονός ότι επικρατούσα πλέον άποψη είναι ότι ο Δήμος Βάμου αποτελεί στο σύνολό του οικοπεδική έκταση με αρτιότητα 2 ή 4 στρεμμάτων εντός ή εκτός ζώνης, με παρεκκλίσεις ή όχι. Ας σημειωθεί ότι για το θέμα των παρεκκλίσεων ο χωροταξικός σχεδιασμός προτείνει σταδιακή κατάργησή τους στην Κρήτη». Σημειώνουμε επίσης ότι από «το 2001 μέχρι και σήμερα στο Δήμο Βάμου εκδόθηκαν 780 περίπου οικοδομικές άδειες (Ο.Α.) με 63 νόμιμες πισίνες, έναντι 242 της τετραετίας 1997-2000, ενώ αντίστοιχα στο Δήμο Κρυονερίδας 75. Από τους οικισμούς του Δήμου Βάμου, την προτεραιότητα στη δόμηση κατέχουν τα Δ.Δ. της Πλάκας και του Κόκκινου Χωριού, όπου ο παραδοσιακός χαρακτήρας των οικισμών έχει σχεδόν εξαφανιστεί, και ακολουθούν τα Δ.Δ. Γαβαλοχωρίου, Κεφαλά και του Βάμου. Στα Δ. Διαμερίσματα αυτά η εκτός σχεδίου δόμηση ανέρχεται στο 40% περίπου εκείνης των οικισμών, οι οποίοι έχουν σχεδόν καλυφθεί και τα Νεκροταφεία βρίσκονται πλέον στο κέντρο της παραθεριστικής κατοικίας». Η Κίσαμος Η κατάσταση αυτή στον Αποκόρωνα βρίσκεται σε εξέλιξη. Σειρά πλέον παίρνει η Κίσσαμος. Όπως δηλώνει στη News Pepper ο δήμαρχος κ. Ανδρέας Βαρουχάκης, «στην περιοχή παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον αγοράς γης και ανάπλασης παλαιών κτισμάτων από ξένους επενδυτές, αλλά και από ευρωπαίους πολίτες, που όπως μας δηλώνουν θέλουν να ζήσουν σε ένα καλύτερο φυσικό περιβάλλον, μία απλή και ήσυχη ζωή, μακριά από τα προβλήματα των πόλεων». Αξίζει πάντως να επισημανθεί ότι ο δήμαρχος Κισσάμου κ. Βαρουχάκης δίνει και μια άλλη διάσταση στην αγοραπωλησία κρητικής γης στην περιοχή του. Παρατηρείται, λοιπόν, «αγορά μεγάλων εκτάσεων από ξένους επενδυτές με τη μεσολάβηση μεσιτικών γραφείων, που μέχρι στιγμής δεν βλέπουμε το χαρακτήρα, τη σκοπιμότητα και τις προοπτικές αξιοποίησής τους, που μας δίδουν την εντύπωση ότι γίνονται περισσότερο για ξέπλυμα χρήματος παρά επενδυτικών προσπαθειών. Βλέπουμε ακόμη μία μεθοδευμένη προσπάθεια εξυπηρέτησής τους από αρμόδιες υπηρεσίες, που εάν στη θέση τους ήταν Έλληνες πολίτες ίσως ποτέ να μην μπορούσαν να κατασκευάσουν κάτι ή να δημιουργήσουν ένα επενδυτικό πρόγραμμα, πράγμα που μπορεί να ήταν και η αιτία της πώλησής τους. Και εάν βέβαια γίνουν επενδύσεις αυτό είναι σημαντικό για την ανάπτυξη των περιοχών, εάν όμως είναι άλλοι οι στόχοι τους θα μας δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα τα επόμενα χρόνια». Τι θα μπορούσε να έχει κάνει η πολιτεία για να μην φτάσουμε σ’ αυτήν την κατάσταση; Σύμφωνα με το δήμαρχο Κισάμου: 1) Να είχαν βοηθηθεί οι Δήμοι από κρατικούς πόρους, αλλά και από τα ευρωπαϊκά προγράμματα ανασυγκρότησης της υπαίθρου να έχουν γίνει στα χωριά μας όλα τα έργα υποδομών που χρειάζονται για να κρατήσουν τους κατοίκους αλλά και να επιστρέψουν αρκετοί από αυτούς που έφυγαν και αυτά δεν είναι πολλά, νερό να πίνουν, νερό να ποτίζουν και δρόμοι αξιοπρεπείς να πηγαίνουν στα σπίτια και την περιουσία τους. 2) Να δοθούν ειδικά κίνητρα για την αναπαλαίωση των σπιτιών τους που να αφορούν τη μεταβίβαση στα παιδιά τους, την απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησής τους και την απαλλαγή του ΦΠΑ σε ολόκληρο τον προϋπολογισμό ανακατασκευής τους και ν’ αυξήσει τους φόρους και τον ΦΠΑ της πώλησής τους προς τρίτους. 3) Να αναγκάσει τις εταιρείες ΔΕΗ και ΟΤΕ, τα Τηλεοπτικά Μέσα και κυρίως τα κρατικά κανάλια, που τόσα χρήματα εισπράττουν από τον ελληνικό λαό, να ολοκληρώσουν τα δίκτυά τους σε όλα τα χωριά, που άλλωστε τους πληρώνουν τόσα χρόνια χωρίς να απολαμβάνουν τίποτα, αφού με την προχειρότητα που υπάρχει έχουν συνεχώς διακοπές ρεύματος, διακοπές τηλεφώνων, καμία επαφή με την κινητή τηλεφωνία και μία τηλεόραση να τρεμοπαίζει, και τους κάνει να νιώθουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας» Προτάσεις Αρχιτεκτόνων Παράλληλα και ο σύλλογος αρχιτεκτόνων προτείνει, προκειμένου να υπάρξει κάποιος έλεγχος σ’ αυτή την ιδιότυπη ανάπτυξη, τα εξής: 1. Θα πρέπει οι Δήμοι της περιοχής να προχωρήσουν άμεσα στην προώθηση, των Σχεδίων Χωροταξικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων (ΣΧΟΟΑΠ) με προτεραιότητα το Δήμο Βάμου. 2. Θα πρέπει να σταματήσουν οι Δήμαρχοι της περιοχής να εκδίδουν βεβαιώσεις για το χρόνο δημιουργίας των οικοπέδων τόσο έκτος σχεδίου όσο και εντός της ζώνης των οικισμών, χωρίς την ύπαρξη αποδεικτικών στοιχείων. Η υπερδόμηση τόσο στην περιφέρεια όσο και εκτός σχεδίου, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις παράνομες κατατμήσεις. 3. Η Πολεοδομική Υπηρεσία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χανίων θα πρέπει: Α. Να πάψει να δέχεται την «κατά κόρον» εφαρμογή της Εγκυκλίου 7 («χρόνος δημιουργίας οικοπέδου για εφαρμογή των διατάξεων της κατά παρέκκλιση αρτιότητας και παραστατικά στοιχεία απόδειξης του».) Β. Να πάψει να θεωρεί τις οικοδομικές άδειες για ηλεκτροδοτήσεις με υπεύθυνη δήλωση Μηχανικού, αλλά να διενεργεί από την Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.) για την έκδοση της άδειας, να διενεργείται αυτοψία με την παρουσία και Αρχιτέκτονα υπαλλήλου της Πολεοδομικής υπηρεσίας. 4. Να συστηθεί επιστημονική ομάδα εργασίας από το Τ.Ε.Ε. σε συνεργασία με την Πολεοδομική Υπηρεσία, έργο της οποίας θα είναι να μελετήσει και να προτείνει την αρχιτεκτονική τυπολογία της περιοχής για τη σύνταξη των μελετών των νέων κτισμάτων, να επεξεργαστεί και να επικαιροποιήσει τις υπάρχουσες Καρτέλες Αναγνώρισης των οικισμών, καθώς και να επεκτείνει την ισχύ τους στους υπόλοιπους οικισμούς και στην εκτός σχεδίου δόμηση. Η εργασία αυτή πρέπει να ολοκληρωθεί να εφαρμόζεται κατά την διαδικασία έκδοσης των οικοδομικών άδειων και κατά τον έλεγχο των μελετών από την αρμόδια Ε.Π.Α.Ε». Οι κανόνες της αγοράς της ζήτησης και οι παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες επιβάλλουν νέες συνθήκες. Μπορούμε να προστατεύσουμε όσα κληρονομήσαμε; Πώς θα πρέπει να λειτουργούμε από δω και στο εξής; Στο Α΄ Παγκόσμιο Συνέδριο Αποκορωνιωτών ο Σεβασμιότατος Κισάμου και Σελίνου είχε προβλέψει και προτείνει: «…Μας χρειάζεται μία ριζική αναθεώρηση στη σκέψη και στην πράξη, ένας σωστός πατριωτισμός που μέσα στη γενικότερη προοπτική για την ειρήνη και τη συνεργασία των λαών της γης, θα μας αξιώνει να ζούμε κι εμείς στη χώρα μας πραγματικά ελεύθεροι να δημιουργήσουμε και ν’ αφήσουμε στον τόπο μας ψωμί κι ελπίδες για το μέλλον».