Πρότυπο αγροτουρισμού και ανάπτυξης
Στις πολυσυζητημένες έννοιες του αγροτουρισμού, της επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου, των εναλλακτικών μορφών τουρισμού που τόσο διαφημίζονται αλλά παραμένουν στα λόγια, μια φωτεινή εξαίρεση δημιουργεί ελπίδες για νέες προοπτικές ανάπτυξης έστω κι αν αυτές προέρχονται από ιδιωτικές πρωτοβουλίες ! Ο παραδοσιακός οικισμός Μηλιά, στην Κίσαμο αποτελεί πρότυπο οικοτουρισμού αφού όχι απλά στηρίζεται στην παράδοση, το φυσικό περιβάλλον και την κουλτούρα του τόπου μας, αλλά έχει πετύχει την εξασφάλιση επισκεπτών, Ελλήνων και ξένων, και για τους δώδεκα μήνες του χρόνου. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι η Μηλιά είναι η πρώτη σοβαρή προσπάθεια οικοτουρισμού στην Κρήτη η οποία το 2003 κατάφερε να αποσπάσει το πρώτο βραβείο στο Διεθνή διαγωνισμό Οικοτουρισμού που διοργανώνεται από τον SKAL INTERNATIONAL.
Σήμερα ο παραδοσιακός οικισμός μετράει δώδεκα χρόνια λειτουργίας μέσα από τα οποία έγινε γνωστός όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά και διεθνώς. Η πορεία της ανακατασκευής του ωστόσο δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση και χρειάστηκε κόπος, χρήμα, πείσμα και πολύ μεράκι από τους εμπνευστές και ιδιοκτήτες για να φτάσουν στο σημερινό αποτέλεσμα. Ο απολογισμός και η συνολική διαδρομή είναι θετικά, όπως τα περιέγραψε στη ΧτΚ ο κ. Αναστάσιος Γούργουρας.
Η ιδέα της δημιουργίας του οικισμού γεννήθηκε το 1982 από τον κ. Ιάκωβο Τσουρουνάκη και τον κ. Γιώργο Μακράκη. Είναι οι άνθρωποι που κατείχαν το μεγαλύτερο μέρος της γης στον ερειπωμένο και επί χρόνια κατεστραμμένο οικισμό. Το 1990 και μετά από πολύχρονες προσπάθειες άδραξαν την ευκαιρία και υπέβαλαν μια ολοκληρωμένη πρόταση για επιχορήγηση τέτοιου είδους επενδύσεων, από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα INTEREG 1. Παράλληλα με δικά τους κεφάλαια, άρχισαν το έργο της αναπαλαίωσης και ανακατασκευής του οικισμού που κράτησε τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Τον Απρίλιο του 1994 η Μηλιά άρχισε να δέχεται τους πρώτους επισκέπτες.
Όπως λέει σήμερα ο κ. Αναστάσιος Γούργουρας, συνιδιοκτήτης της Μηλιάς, «ο οικισμός αυτός έχει καταφέρει να κάνει γνωστό τον οικοτουρισμό στην Κρήτη. Διαφοροποιείται από άλλες προσπάθειες και η αλήθεια είναι πως όλοι εκφράζονται με βαρύγδουπες κουβέντες για τον οικοτουρισμό, αλλά κανείς δεν τον κάνει πράξη. Αν εξαιρέσουμε το Βάμο και άλλες μεμονωμένες περιπτώσεις, δεν υπάρχει δομημένη άποψη για το τι σημαίνει οικοτουρισμός και πως μπορεί να προάγει τον τουρισμό γενικότερα ως έννοια». Όπως υπογραμμίζει, «η Μηλιά παρέχει διαφορετικά πράγματα από αυτό που συνηθίζουμε να λέμε «κάνω τουρισμό». Ο κ. Γούργουρας εξηγεί ότι το βασικό της στοιχείο είναι το εξαιρετικά ήσυχο περιβάλλον μέσα από το οποίο ο επισκέπτης καλείται να εμπνευστεί, να βιώσει την παραμονή του, να ξεκουραστεί.
ΜΙΑ ΜΗΛΙΑ… ΔΕ ΦΕΡΝΕΙ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ
Ο οικοτουρισμός, όπως και κάθε διαφορετική μορφή τουρισμού, δεν μπορεί να στηριχθεί από ιδιώτες και μόνο. Χρειάζονται παράπλευρα έργα και υποδομές από την ίδια την πολιτεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίπτωση της Μηλιάς, το δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης όπως και ο δρόμος που οδηγεί στον οικισμό, φτιάχτηκαν από τους ιδιοκτήτες οι οποίοι εκ των υστέρων έλαβαν από το δήμο μέρος του ποσού που δαπάνησαν. Στην Μηλιά, δεν έχουν φτάσει ούτε τα δίκτυα της ΔΕΗ και του ΟΤΕ, πράγμα όμως που δεν επιδίωξαν οι δημιουργοί της.
Παρ όλα αυτά, αποτελεί από μόνη της έναν κύριο προορισμό πολλών Ελλήνων και άλλων πολιτών από ξένες χώρες, οι οποίοι αναζητούν μια διαφορετική οδό τουρισμού από τις συνηθισμένες. Παρέχει δε και προάγει τον φυσιολατρικό και οικολογικό τουρισμό, που στις μέρες μας επιδιώκεται από τη συντριπτική πλειοψηφία των Γερμανών, Σουηδών, Δανών και άλλων Ευρωπαίων.
Όμως όπως τονίζει ο κ. Αναστάσιος Γούργουρας « ο τουρισμός έτσι κι αλλιώς αλλάζει από χρόνο σε χρόνο. Μία «Μηλιά», ένας παραδοσιακός οικισμός, δεν μπορεί να φέρει την άνοιξη. Πρέπει να ευαισθητοποιηθούμε για να κάνουμε πρώτα το περιβάλλον καλό και έπειτα ο τουρισμός θα είναι δεδομένος».
ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ
Η Μηλιά είναι χτισμένη στην πλαγιά ενός βουνού που σχηματίζει μια μικρή κοιλάδα και είναι κυριολεκτικά περιτριγυρισμένη από ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον, το οποίο χαρακτηρίζεται από ποικιλία φυτών και δέντρων. Την διασχίζει ένα ρυάκι που είναι και το φυσικό σύνορο ανάμεσα στις δύο πλαγιές, που έχουν διαφορετική σύσταση και βλάστηση. Αυτά είναι και τα στοιχεία που χαρίζουν στον τόπο μία τόσο μεγάλη ποικιλία χλωρίδας.
Από την μία τα σχιστολιθικά πετρώματα με τις καστανιές, τα πλατάνια, τις βελανιδιές και τις κουμαριές, από την άλλη τα ασβεστολιθικά με τα αρωματικά φυτά, τα σπάρτα, τις ελιές, τις αχλαδιές, τις χαρουπιές και τους εντυπωσιακούς πέτρινους όγκους με τις τεράστιες κοιλότητες.
Η Μηλιά διαθέτει 13 δωμάτια – σπίτια. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν δωμάτια ξενοδοχείου, λόγω της διαφορετικότητας που έχουν το ένα με το άλλο, της διακόσμησης και της ατμόσφαιράς τους. Φτιαγμένα πάνω στα ερείπια των παλιών αγροτικών σπιτιών του οικισμού, με ντόπια υλικά ( πέτρα και ξύλο ) και διακοσμημένα με παλιά έπιπλα, κρατούν αναλλοίωτα τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Σε κάποια από τα σπίτια, κομμάτι της αρχιτεκτονικής τους είναι τα βράχια που υπήρχαν σταθερά στη θέση τους και χρησιμοποιήθηκαν από τους παλαιούς κατοίκους της Μηλιάς σαν κομμάτι του τοίχου. Η αρμονία των σπιτιών με το φυσικό περιβάλλον θυμίζει χαμένους παραδείσους.
Ηλεκτρισμός δεν υπάρχει. Οι βασικές ανάγκες του χώρου σε ενέργεια καλύπτονται από ηλιακούς συλλεκτήρες και από μια γεννήτρια. Το ζεστό νερό φτάνει στα σπίτια του οικισμού από μεγάλα καζάνια που ζεσταίνονται με ξύλο ενώ θέρμανση εξασφαλίζεται παραδοσιακά με τζάκια και ξυλόσομπες.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΗΛΙΑΣ
Η ιστορία της Μηλιάς χάνεται μέσα στους αιώνες. Πρωτοκατοικήθηκε στο τέλος του 16ου αιώνα και διατηρήθηκε μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα οπότε και ξεκληρίστηκε από τη χολέρα. Πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατοικήθηκε και πάλι, καθώς αποτελούσε για δώδεκα οικογένειες το ιδανικό καταφύγιο από τους κατακτητές, λόγω της θέσης της η οποία περιτριγυρίζεται από βουνά και σκεπάζεται από αιωνόβιες καστανιές. Μετά το τέλος του πολέμου εγκαταλείφθηκε οριστικά και έκτοτε χρησιμοποιούνταν μονάχα σαν βοσκότοπος με αποτέλεσμα να ερημώσει, όπως συνέβη με εκατοντάδες άλλους οικισμούς στην Κρήτη.
