Γυναικείοι αγροτικοί συνεταιρισμοί

Προοπτικές ανάπτυξης της υπαίθρου, βελτίωσης του οικογενειακού προϋπολογισμού, αλλά και τόνωσης των πάλαι ποτέ ακμαίων χωριών που σήμερα ερημώνουν έδιναν πριν μερικά χρόνια οι γυναικείοι αγροτικοί συνεταιρισμοί που συστάθηκαν τη δεκαετία του ’90 και στο νομό Χανίων.

Πολλές από τις ελπίδες που γεννήθηκαν τότε έχουν ήδη σβήσει, άλλες έχουν μεταστοιχειωθεί σε ισχυρούς κερδοφόρους συνεταιρισμούς που αντέχουν στο χρόνο αλλά και τον ανταγωνισμό της μαζικής παραγωγής.

Στα ράφια πολλών καταστημάτων μπορεί πια να βρει κανείς μεγάλη ποικιλία από γεύσεις αλλά και χειροτεχνήματα που λίγα χρόνια πριν φαινόταν ότι θα αποτελούσαν εκθέματα λαογραφικού μουσείου. Οι γυναικείοι αγροτικοί συνεταιρισμοί αντιστέκονται και κάνουν δυναμικά την εμφάνισή τους ακόμη και εκτός Κρήτης. Πολλά έγιναν, πολλά είναι να γίνουν…

Αγροτικός Συνεταιρισμός Γυναικών Καράνου

Από τους πλέον δραστήριους γυναικείους αγροτικούς συνεταιρισμούς του νομού Χανίων είναι εκείνος στα Καράνου. Παράγει, παρασκευάζει και τυποποιεί παραδοσιακά προϊόντα, όπως γλυκά του κουταλιού, γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, βότανα, συνολικά περισσότερα από 36 στον αριθμό, με πρώτες ύλες μόνο από την περιοχή του χωριού. Όπως εξηγεί Αντωνία Μαυριδάκη πρόεδρος Αγροτικού Συνεταιρισμού Γυναικών Καράνου «Η Αγρότισσα» τα προϊόντα τους πωλούνται από το 1998 (που ο τοπικός σύλλογος αναβαθμίστηκε σε συνεταιρισμό) σε καταστήματα κρητικής διατροφής σε κάθε συνοικία της πόλης των Χανίων αλλά και σε μεγάλες πόλεις της χώρας. Ο συνεταιρισμός έχει λάβει μέρος σε αγροτικές και εμπορικές εκθέσεις για να κάνει γνωστά στο ευρύ κοινό τα προϊόντα του αν και όπως ομολογεί η πιο δύσκολη αγορά ήταν εκείνη των Χανίων. Οι ντόπιοι επιχειρηματίες δυσπιστούσαν και ήταν αρχικά αρνητικοί στη διάθεση των παραδοσιακών προϊόντων μέσω των καταστημάτων τους. Η άριστη ποιότητα ήταν εκείνη που απέδειξε ότι οι φόβοι τους ήταν αβάσιμοι και οι πωλήσεις σήμερα είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικές αποδίδοντας στα λιγοστά μέλη του αγροτικού –οικοτεχνικού συνεταιρισμού ένα πολύ καλό εισόδημα με σπουδαιότερο πλεονέκτημα το ότι οι γυναίκες εργάζονται στα σπίτια τους.

«Είμαστε ο μόνος γυναικείος συνεταιρισμός που παράγει παραδοσιακά προϊόντα αυτού του είδους και που έχει τη δυνατότητα να προωθεί στην αγορά αυτή την ποιότητα και αυτή την ποσότητα» επισημαίνει η κα Μαυριδάκη.

Δυστυχώς όμως η πολλή και συστηματική δουλειά που απαιτείται εκ των πραγμάτων, φαίνεται ότι τρομάζει τις γυναίκες του χωριού που άλλωστε είναι πια λιγοστές. Μεταξύ των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν αυτού του τύπου οι συνεταιρισμοί είναι και η έλλειψη ‘επαγγελματισμού’ που θα βοηθούσε σημαντικά στην πρόοδο αλλά και στην ανταγωνιστικότητα της επιχειρηματικής αυτής δράσης. Πολλοί είναι εκείνοι που αποδίδουν την αποτυχία στην αδυναμία συνεννόησης μεταξύ των μελών αλλά και τη μεγάλη συγκέντρωση μελών που παρατηρήθηκε σε κάποιες περιπτώσεις και που λειτούργησε τελικώς αρνητικά.

Η κα Μαυριδάκη επαναλαμβάνει μέσω της ‘ΧτΚ’ μια παλαιότερη πρότασή της που ωστόσο παραμένει στα συρτάρια των αρμοδίων: «θα μπορούσε η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση να μισθώσει ένα κατάστημα στη δημοτική αγορά των Χανίων για να στεγάσει όλους τους γυναικείους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Ο επισκέπτης θα είχε τη δυνατότητα να γνωρίσει και να επιλέξει παραδοσιακά προϊόντα από ολόκληρο το νομό. Είναι πολύ απλό, τα ενοίκια εκεί είναι πολύ χαμηλά και θα μπορούσε να υλοποιηθεί εύκολα και μάλιστα με επιτυχία».

Γυναικείος Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γαβαλοχωρίου

Ο Γυναικείος Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γαβαλοχωρίου ιδρύθηκε το 1992 από τη Γ.Γ. Ισότητας και τη Νομαρχία Χανίων στο πλαίσιο του προγράμματος Leader I όπως εξηγεί η πρόεδρός του Τασία Φρονιμάκη. Τότε αριθμούσε 40 γυναίκες –μέλη ενώ σήμερα παραμένουν ακριβώς οι μισές, λόγω ηλικίας.

Παράγουν παραδοσιακά προϊόντα κρητικής διατροφής (ελιές, ξινόχοντρο, γλυκά του κουταλιού), σαπούνι, είδη λαϊκής τέχνης, υφαντά, κεντήματα κλπ, με το κοπανέλι να κρατά τα σκήπτρα αφού φτιάχνεται μόνο στο Γαβαλοχώρι. Όλα τα προϊόντα διατίθενται στο μόνιμο εκθετήριο-πωλητήριο που υπάρχει στο χωριό που συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό επισκεπτών είτε μεμονωμένων είτε με οργανωμένες εκδρομές, εξαιτίας και της πολύ καλής προβολής του συνεταιρισμού σε τουριστικούς οδηγούς, μέσω internet κλπ.

Στα τέλη Μαΐου προγραμματίζεται ένα σχετικό συνέδριο καθώς και μια εκδήλωση στο πλαίσιο πολιτιστικών ανταλλαγών με μουσείο της Κύπρου με θέμα το κοπανέλι. Τα μέλη του συνεταιρισμού διαχειρίζονται επίσης λίγα τουριστικά καταλύματα στο Γαβαλοχώρι.

Η κα Φρονιμάκη εκτιμά ότι η ίδρυση του συνεταιρισμού έδωσε ώθηση και στην ιδιωτική πρωτοβουλία ώστε να αναπτυχθούν κι άλλες δράσεις στο πλαίσιο του υγιούς ανταγωνισμού με την ευρύτερη ανάπτυξη της περιοχής ενώ και τα ίδια τα μέλη μπορούν να εξασφαλίσουν ένα πολύ καλό εισόδημα. Μάλιστα δίνει και μια άλλη διάσταση, την πολιτιστική: το κοπανέλι που είναι ίσως ένα από τα ακριβότερα χειροτεχνήματα δεν θα μπορούσε να ‘επιβιώσει’ διαφορετικά.

Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι γυναικείοι συνεταιρισμοί; Εκτός από τα οικονομικά, εκείνο που προβάλλει ως σημαντικότερο είναι η έλλειψη κατάρτισης: «Μας ίδρυσαν και μετά μας άφησαν μόνες μας χωρίς να έχουμε την κατάλληλη κατάρτιση ώστε να διαχειριστούμε μια επιχείρηση τέτοιας μορφής. Ούτε τον τρόπο να οργανώσουμε την παραγωγή μας, ούτε τις πωλήσεις, τα καθήκοντα, τις ευθύνες κλπ» υπογραμμίζει η κα Φρονιμάκη.

Περιφερειακή Επιτροπή Ισότητας Κρήτης

Η κα Αμαλία Μπασιά, εκπρόσωπος της Γ.Γ. Ισότητας στην Περιφερειακή Επιτροπή Ισότητας Κρήτης πρωτοστάτησε στην ίδρυση των γυναικείων συνεταιρισμών στο νομό Χανίων στα μέσα της δεκαετίας του’90 και εξακολουθεί να τους στηρίζει με κάθε τρόπο: «οι γυναικείοι συνεταιρισμοί δημιουργήθηκαν μέσα από διάφορα προγράμματα και δράσεις, με τη στήριξη της Νομαρχιακής Επιτροπής Ισότητας και επιμόρφωση από διάφορους άλλους φορείς με πρωτοβουλίες των ίδιων των γυναικών και με διάφορες άλλες συνεργασίες. Είναι απολύτως αναγκαίο να δημιουργηθεί τουλάχιστον σε επίπεδο Κρήτης ένα δίκτυο γυναικείων συνεταιρισμών, να υπάρξουν εργαστήρια, να λειτουργήσουν με επαγγελματισμό, και όλα αυτά αφού όμως υπάρξει η ανάλογη κατάρτιση από ειδικούς επιστήμονες ώστε να δοθούν τα εφόδια στις γυναίκες που μπορούν και θέλουν να ασχοληθούν με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς να τους κρατήσουν και να επωφεληθούν και οι ίδιες και οι οικογένειές τους. Τώρα μάλιστα ξεκινάμε σε Κάντανο και Βουκολιές μέσα από διάφορα προγράμματα όπως το ‘Ισοκρατία’ να προχωρήσουν σε σύσταση συνεταιρισμών γυναικών. Πρέπει να βοηθηθούν από την τοπική αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού και την πολιτεία γενικότερα, ώστε να αποκτήσουν τις ανάλογες υποδομές γιατί είναι η ελπίδα της υπαίθρου ως μοχλός ενεργοποίησης του ντόπιου ανθρώπινου δυναμικού.

Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή είναι η καλύτερη ευκαιρία να ξαναζωντανέψει η ύπαιθρος που διαρκώς μαραζώνει. Τώρα, με την παγκόσμια προβολή της κρητικής δίαιτας, της αγνότητας των κρητικών προϊόντων- τη στιγμή μάλιστα που τα μεταλλαγμένα γνωρίζουν την αποδοκιμασία των καταναλωτών- είναι μιας πρώτης τάξης ευκαιρία να στηριχθεί σημαντικά το οικογενειακό εισόδημα των ανθρώπων της υπαίθρου, γιατί η ποιότητα των προϊόντων είναι εξαιρετική αλλά δεν αρκεί μόνο αυτό. Πρέπει να λειτουργήσουν όπως λειτουργεί μια ιδιωτική επιχείρηση με επαγγελματισμό και συνέπεια, να δημιουργηθούν εργαστήρια, συσκευαστήρια και πολλά άλλα. Το βασικό όμως είναι να έχει προηγηθεί κατάρτιση των γυναικών ώστε να λειτουργούν ως σωστοί επιχειρηματίες και το πρόγραμμα ‘Ισοκρατία’ προσφέρει αυτές τις δυνατότητες και οι γυναίκες να ξέρουν ότι οι πάντες, σε επίπεδο φορέων, θα τις στηρίξουν».

Αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούνται συνεταιρισμοί γυναικών σε : Καλαμίτσι Αμυγδάλι «Το Τέχνημα» ( χειροτεχνήματα από το κοκούλι του μεταξοσκώληκα, μετάξι, υφαντά κλπ), Γαβαλοχώρι (αγροτουρισμός, υφαντά, και κυρίως κοπανέλι), Κισάμου (αγιογραφίες, αγγειοπλαστική, υφαντά, παραδοσιακά γλυκίσματα), Καράνου «Η Αγρότισσα» (παραδοσιακή διατροφή και γλυκίσματα).

Έχουν ατονίσει οι αντίστοιχοι συνεταιρισμοί των Σφακίων αν και πρόσφατα έχει εκδηλωθεί ξανά σχετικό ενδιαφέρον, καθώς και των Τοπολίων, του Ταυρωνίτη και του χωριού Βουλγάρω, αν και κατά περίπτωση ορισμένα μέλη τους συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται μεμονωμένα. Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο Αστικός Γυναικείος Συνεταιρισμός Κεντήματος «Κρητικό Σπίτι» που έχει έδρα τα Χανιά και μάλιστα λειτουργεί και ως μικρό λαογραφικό μουσείο.