Με αφανισμό απειλούνται οι αχινοί
Έκθεμα σε μουσεία φυσικής ιστορίας θα είναι σε λίγα χρόνια τα κελύφη και οι φωτογραφίες των αχινών αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την προστασία τους, ειδικά στο νομό Χανίων, όπου η ζήτησή τους είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη περιοχή της Ελλάδας.
Η υψηλή τιμή τους (πάνω από 10 ευρώ κοστίζει μία μερίδα εστιατορίου λίγων γραμμαρίων) έχει οδηγήσει πολλούς ντόπιους και ξένους στην παράνομη και υπερεντατική αλιεία τους. Οι ταβέρνες και τα μεζεδοπωλεία προκειμένου να εξασφαλίσουν ακόμη περισσότερες μερίδες προχωρούν ακόμη και σε ‘εισαγωγές’ αχινών από την Αττική, την Πελοπόννησο, τα Κύθηρα, τα Αντικύθηρα και αλλού. Οι έλεγχοι και τα πρόστιμα από τις λιμενικές αρχές δεν πτοούν τους ανθρώπους που βουτούν ακόμη και με μπουκάλες οξυγόνου για να μαζέψουν μεγαλύτερες ποσότητες αχινών τις οποίες θα μοσχοπουλήσουν στη συνέχεια σε ιχθυοπώλες ή σε ταβέρνες και εστιατόρια σε ολόκληρο το νομό.
Επαγγελματίας ψαράς που δραστηριοποιείται και στην αλιεία αχινών επισημαίνει μιλώντας στη ‘ΧτΚ’ ότι αν και το λιμεναρχείο κυνηγά τους παράνομους, τα πρόστιμα είναι χαμηλότερα από το κέρδος και έτσι η ‘γενοκτονία των αχινών’ συνεχίζεται χωρίς τέλος.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η υπεραλίευση των αχινών παρακινείται και από ορισμένους επιχειρηματίες -λόγω της μεγάλης τους ζήτησης- που εξασφαλίζουν σε χαμηλότερες τιμές αχινούς από αλλοδαπούς, κυρίως ρωσοπόντιους και αλβανούς που ‘βουτούν’ σε αχινότοπους της παράκτιας ζώνης της επαρχίας Κισάμου και αλλού και τους πουλούν ακόμη και μέσω ‘ψαρομανάβηδων’ καθιστώντας έτσι δύσκολο τον έλεγχό τους. Μάλιστα έχουν σημειωθεί και περιστατικά ξυλοδαρμών μεταξύ ντόπιων και αλλοδαπών για τον ‘έλεγχο’ των αχινότοπων.
Το Σωματείο Ιδιοκτητών και Εργαζομένων Μέσης και Παράκτιας Αλιείας νομού Χανίων έχει προτείνει προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να απαγορευτεί η αλιεία των αχινών κατά το διάστημα 15 Δεκεμβρίου-15 Μαρτίου οπότε και γεννούν τα αυγά τους τα οποία είναι ακριβώς το περιζήτητο έδεσμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε αχινός μπορεί να δώσει περί τα 200.000 αυγά, αν βεβαίως δεν εξοντωθεί προηγουμένως!
Οι ποσότητες αχινών που αλιεύονται και καταναλώνονται από τους καλοφαγάδες είναι εντυπωσιακές αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταγραφούν με ακρίβεια. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 2001 η τιμή της μερίδας σε ψαροταβέρνα ήταν περίπου 2.000 δρχ. και σήμερα κυμαίνεται από 9-13 ευρώ.
300-350 “ποτήρια” αχινών ημερησίως
Ο κ. Αποστόλης Αποστολάκης που διατηρεί ψαροταβέρνα στο ενετικό λιμάνι υπολογίζει ότι κάθε ταβέρνα αγοράζει περίπου 300-350 ‘ποτήρια’ αχινών (πρόκειται για μικρά πλαστικά μπωλ με καπάκι) ημερησίως από τον προμηθευτή της στην τιμή των 13 ευρώ το καθένα, που αποδίδει δύο μερίδες εστιατορίου. Όπως εξηγεί, οι αχινοί δεν αφήνουν κέρδος από μόνοι τους στο κατάστημα αλλά είναι απαραίτητοι σε κάθε ταβέρνα γιατί έχουν μεγάλη ζήτηση και αποτελούν έδεσμα ‘κράχτη’. Παράλληλα επισημαίνει ότι οι καταναλωτές πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί όσον αφορά τους αχινούς καθώς αυτοί πρέπει να καταναλωθούν αυθημερόν ή το πολύ την επόμενη μέρα.
Η υψηλή τιμή και η μεγάλη ζήτηση των αχινών έχει στρέψει αρκετούς οικονομικούς μετανάστες που έχουν εγκατασταθεί κυρίως στις περιοχές του Ταυρωνίτη, του Κολυμπαρίου και αλλού, να δραστηριοποιηθούν στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Η αλιεία των εχινόδερμων δεν απαιτεί απαραίτητα τη χρήση πλωτών μέσων και η πρόσβαση στις ακτές όπου έχουν εντοπιστεί πληθυσμοί αχινών γίνεται τις περισσότερες φορές με αυτοκίνητο.
Τα πρόστιμα δεν «φοβίζουν» τους παραβάτες
Ο λιμενάρχης Χανίων πλωτάρχης Ιωάννης Καζαλάκης υπογραμμίζει ότι η αλιεία των αχινών επιτρέπεται μόνον στους επαγγελματίες ψαράδες. Το πρόστιμο που προβλέπεται σε περιπτώσεις παράνομης αλιείας αχινών κυμαίνεται από 300-1.500 ευρώ. Μάλιστα τον προηγούμενο μήνα επιβλήθηκαν δύο πρόστιμα σε ισάριθμους παράνομους αλιείς, εκ των οποίων ο ένας είναι αλλοδαπός. Η ποσότητα αχινών που βρέθηκε στην κατοχή τους υπερέβαινε κατά πολύ την ποσότητα που θα δικαιολογούσε την προσωπική κατανάλωση και προφανώς οι αχινοί προορίζονταν για πώληση. Οι περιπολίες τόσο με σκάφη του λιμενικού όσο και με αυτοκίνητα σε εντοπισμένους ‘αχινότοπους’ είναι συνεχείς όμως είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί η παράνομη αλιεία όταν η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη.
Από το 1994 έχει διαπιστωθεί το πρόβλημα
Η διαπίστωση του προβλήματος της υπεραλίευσης των αχινών στο νομό είχε γίνει από τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Αλιείας Νομού Χανίων Γιώργο Παναγιωτάκη ήδη από το 1994. Όμως, το αρμόδιο υπουργείο αδυνατούσε να παρέμβει ελλείψει σχετικού νομικού πλαισίου καθώς το πρόβλημα θεωρούνταν ‘τοπικό’, ενώ αφού επεκτάθηκε και στην υπόλοιπη χώρα η λήψη άμεσων μέτρων κρίνεται πλέον επιβεβλημένη.
Με έγγραφό της η Διεύθυνση Αλιείας Χανίων προς το αρμόδιο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων πριν λίγες εβδομάδες προτείνει σειρά μέτρων άμεσων αλλά και μακροπρόθεσμων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Όπως υποστηρίζει ο κ. Παναγιωτάκης και ο ιχθυολόγος Eric Maingot «λόγω του νομοθετικού κενού που υπάρχει στη χώρα μας για την αλιεία του αχινού δεν μπορεί να γίνει κανένας έλεγχος για τις ποσότητες που αλιεύονται και διατίθενται προς κατανάλωση καθώς και τον τόπο αλίευσης. Επισημαίνεται ότι ο αχινός (paracentrotus lividus) βρίσκεται στη λίστα προστατευμένων ειδών της Συνθήκης της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης καθώς και στη λίστα ειδών των οποίων η εκμετάλλευση πρέπει να ρυθμίζεται με συγκεκριμένα μέτρα από το κάθε κράτος που έχει υπογράψει τη Σύμβαση της Βαρκελώνης. Θεωρείται ότι λόγω της σπουδαιότητας του οργανισμού αυτού στην ισορροπία του παράκτιου οικοσυστήματος και αφού η κατάσταση έχει ήδη φθάσει σε κρίσιμο σημείο θα πρέπει να ληφθούν άμεσα και μακροπρόθεσμα μέτρα διαχείρισης των αποθεμάτων και μέτρα προστασίας για τη διατήρηση του είδους όπως έχει γίνει πριν αρκετά χρόνια σε πολλές άλλες χώρες (Αμερική, Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Καναδάς).
Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν
Στα άμεσα μέτρα προτείνεται: θεσμοθέτηση ειδικής άδειας αλιείας αχινών με όρους και προϋποθέσεις, καθορισμός ελάχιστου επιτρεπόμενου μεγέθους αλίευσης και αριθμού αλιευομένων ατόμων αχινών ανά σκάφος και ανά ημέρα, καθορισμός τρόπου και μέσου αλιείας, χρονικός περιορισμός της αλιείας ανά έτος, καθορισμός προσωρινών περιοχών απαγόρευσης και τέλος προτείνεται η αλιεία των αχινών να επιτρέπεται μόνο κατά τη διάρκεια της μέρας.
Μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να γίνει μελέτη των αποθεμάτων από ερευνητικά ιδρύματα (ΕΛΚΕΘΕ Κρήτης, ΤΕΙ Χανίων- Τμήμα Περιβάλλοντος κλπ) σε συνεργασία με τους επαγγελματίες αλιείς και με βάση τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης να δημιουργηθούν περιοχές μόνιμης προστασίας, να καθοριστεί μέγιστος αριθμός επαγγελματικών αδειών αλιείας αχινών και να οριοθετηθούν οι επιτρεπόμενες περιοχές αλίευσης κατά περιοχή ανά έτος. Μετά από διαπίστωση της εξάντλησης της συνολικά επιτρεπόμενης εξαλιεύσιμης ποσότητας σε μία περιοχή η αλιεία να απαγορεύεται εκεί έως τον επόμενο χρόνο».
Η απώλεια ενός κρίκου της ζωής του παράκτιου οικοσυστήματος απειλεί σοβαρότατα τη συνέχισή της στη συγκεκριμένη περιοχή. Ο αχινός αποτελεί την τροφή του σαργού, της τσιπούρας και άλλων ψαριών, όπως και του αστερία. Η εξαφάνισή του θα σήμαινε σύντομα και την εξαφάνιση των ψαριών και των άλλων μορφών ζωής που εξαρτώνται η μία από την άλλη.
Τους αχινούς αγαπούν ιδιαίτερα- πέρα από τους Έλληνες- οι Ιάπωνες και οι Γάλλοι.
